ဘုရားအမည်	မဟာစန္ဒာသီဟဘုရားကြီး
တိုင်းဒေသကြီး/ပြည်နယ်	ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး
Website Address	ဘုရားသမိုင်းများကြည့်ရန်
တည်နေရာ	သာယာဝတီခရိုင်၊ ကြို့ပင်ကောက်မြို့။
သမိုင်းကြောင်းရာ
(ရည်ညွှန်းစာ။ မဟာစန္ဒာသီဟဘုရားကြီး၏ ဂေါပကအဖွဲ့မှ ပေးပို့ထားသော မှတ်တမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြထားခြင်းဖြစ်ပါသည်။) မဟာစန္ဒာသီဟ ဘုရားကြီးသည် သမ္ဗောဓိမုနိန်၊ အစိန္တေယျ၊ ဗုဒ္ဓသာသနာ ပွင့်လင်းဖြာသော သာယာဝတီ ဒိစတြိတ်နယ်နိမိတ် အတွင်း သန့်ရှင်းကြည်လင်စည်ဝင်ပြန့်ပြော၊ အံ့ဩစလောံ ကြို့ပင်ကောံဟု၊ ထွန်းတောက်တေဇာ၊ မင်္ဂလာသိဒ္ဓိ ဂုဏ်ထူးရှိသော ပထိရူပ၊ မြို့ဒေသ၌ သီလသမ္မာပညာဝိရိယ၊ ကုလဇာတိ၊ ပရိဘောဂ ဓနသမ္ပတ်ထက်မြတ်စေ တနာသဒ္ဓါပထန္န၊ ကြွယ်ပြည့်ဝသည့်ဘုရားဒါယကာကြီး၊ ဦးအောင်ချင်း ဘုရားအမဒေါ်ဘုံဟူသော မောင်မယ်စုံတို့သည်၊ ခိုလုံနှစ်ခြိုက်ပျော်ပိုက်တည် နေကြလေကုန် သတည်း။ ထိုသို့တည်နေကြရာ ကောဇာသက္ကရာဇ်၊ ၁၂၅၆-ခု တန်ပေါင်းလပြည့်ကျော် ၈ရက်မှာ ဘုရားအမကြီးဒေါ်ဘုံသည် သုံးဆယ့်တစ်ဘုံဥုဿုံမကြွင်း၊ ခပင်းဗိုလ်ခြေများဝေဏေတို့ မသွေမလှန် ငြင်းဆန်နိုင်ရာ၊ ခွင့်မသာသော ဓမ္မတာသင်္ခါရ မရဏသဘောသို့ ရွေ့လျောကွယ်လွန်ရာ ဘုရား ဒါယကာ ဦးအောင်ချင်းသည် ကျန်ကြွင်းသောရုပ်ဟောင်းကို တစ်သောင်းကျော် အသပြာ သဒ္ဓါ ထက်သန် အကုန်ခံ၍ ဘိတ်မာန်လှူဒါန်း ပေးကန်းစွန်ကြဲပြီးလျှင် ချွတ်လွဲဖေါက်ပြား မှောက်မှား ဂတိမကပ်ငြိရအောင် ပတ္တိဒါန ပေးဝေငှလျှက် ဈာပနပြုလိုက်လေကုန်၏။ ထိုသို့ဈာပနာပြုပြီးမှလျှင် ဘုရားဒါယကာကြီး ဦးအောင်ချင်းသည် နှလုံးသွင်းအကြံ ဖြစ်ပြန်သည်မှာ စဉ်လာမခြားဘိုးဘွားဖမိ ဉာတိစသည် အတည်တည်တို့ ကြံစည်အားထုတ် ကျိုးကုတ်ဖွေရှာ၍ရကြသော ဘောဂဥစ္စာ ရတနာ တို့သည် ခန္ဓာပျက်ကြွေစုတေလေက ဤဘဝတွင်သာ ကြွင်းကျန်ရစ်ခဲ့ကြရကုန်၏။ ဓိဌမြင်သိ ဉာဏ်ရှိသသူ ငါထမူတ်းရှည်လျားသံသရာ ခန္ဓာဆက်ဆက်ဖိုလ်မဂ်နိဗ္ဗာန်စံသည် တိုင်အောင်ယူ ဆောင်၍ သွားတော့အံ့ဟု သဗ္ဗညု ကိုယ်စားရုပ်ပွား နိမ္မိတဥဒ္ဒိသာစေတီတော်ကို ထိုရော နာတေ ကာလများ မြောင်ငါးထောင်သာသနာ သဒ္ဒါတရားပြန့်ပွားလေရာ ကြင်နာမြတ်နိုး အားကိုးယုံကြည် ဆောက်တည်သစ္စာ သိက္ခာမယွင်း ညီရင်းတမျှ ချစ်ခင်လှသား ဘုရားအမကြီးဒေါ်ဘုံ၏ အထွေး ဆုံးမောင်ရင်း သီတင်းသီလ အာစာရနှင့် ဒါနဉုဿုံ လုံးစုံပညာ လိမ်မာယဉ်ကျေး ဦးရွှေထွေးအမည် ရှိသူ ဉပသကာကြီးအား ကိုယ်စားလွှဲအပ်လျက် အထက်မြို့ဒေသ အမရပူရ တံပဝတီ နေပြည် တော်ြကီးသို့ ခရီးရောက်ဆန့်တက်စေ၍ လက်နီသျီး ပန်းတဉ်းပညာ ကျွမ်းလိမ္မာသော ဆရာ အပေါင်းတို့တွင် ကောင်းနိုးရာရာရွေးကောက်လျှက် အောက်စမွခဏ်မှ သဏ္ဍာန်တော်ပိုင်းခြား၍ ခါးတော်တွင်တချက် အထက်ရင်တော်မှသည် ရွှေစင်လျှော်စင်းကဲ့သို့ လည်ပင်းတော်တိုင် တဠါန နှစ်စနှစ်ပိုင်းဝန်းပိုင်းညီမျှ လှပသပ္ပါယ် ကြည်ညိုဖွယ်အစုံ နိတုံကဥ္စနာရကာ သွေးကြေးမှန် ကြေး တောင်းတို့ကို ဖိုပေါင်းလေးဆယ်တို့ဖြင့် နုနယ်ပျော့ပြောင်းစေလျှက် သွန်းလောင်းပုံထုတ်ရာ ကောဇာသက္ကရာဇ်-၁၂၅၈-ခု သတင်းကျွတ်လပြည့်ကျော် -၃ရက်နေ့တွင် ချောမြေ့သန့်စင် အောင်မြင် ပြီးမြောက်ခြင်းသို့ ရောက်လေကုန်၏။ ယင်းသို့ပြီးမြောက်အောင်ရာ အပြစ်အနာကင်းကွာသန့်ရှင်း ရွှေအဆင်းကဲ့သို့ တဝင်းဝင်းတောက်လျှံသော သဏ္ဍာန်တော်-၅ရပ်ကို မစပ်မဆက်သေးဘဲ ရထားတွဲ ဖြင့် ချီနွှဲ့ပင့်တင်လျှက် ပြည်ခွင်အမရ တမ္ပဝတီဌာနီမြို့ဟောင်းမှ ရွှေ့ပြောင်းဆောင်ယူခဲ့ရာ ဒါယကာရင်းဦးအောင်ချင်း၏ ပျော်ခင်ဌာန ကြို့ပင်ကောက်ဒေသသို့ မြန်းကြွရောက်ရှိကာ သုမ္မိနတ် သန် မြေကြံ့ညီမျှသော ပလ္လင်တည်ရာတွင် ငါးဖြာသောပုံတော်တို့ကို ကိန်းဝတ်တည်ထားတော် မူ လေကုန်၏။ ဤသို့ တင့်တယ်စံပယ်တော်မူပြီးနောက် ကြို့ပင်ကောက်မြို့အရပ်၌ ထပ်၍ တစ်ဖန် ကြွင်းကျန်ကုန်စင် မစုံလင်သေးသော မဏိဓါတ်ဥုက္ခောင်းမြတ်နှင့်တကွ ချလက်ပိုက်လက် အဆက် ၃မြွာကြန်အင်္ဂါတို့ကို ကလျာဏမိတ္တသဟာယ သူတော်ကောင်းအပေါင်း များစွာဉာတကာတို့က လည်း သဒ္ဒါကြည်ညိုကုသိုလ်ကံထူးအလှူ ပါဝင်ကြပြီးလျှင် ယ္ခင်ပထမအမရ မြို့ဟောင်းတွင် သွန်းလောင်းပုံခင်းသော ပန်းတဉ်းဆရာတို့ကိုခေါ်ငင်လာရောက်ကြစေ၍ ခြွေရံပရိဿာတ် ရပ်ဆယ် မျက်နှာ လူရောနတ်ပါ သောသောဆူလျံ ခြိမ့်ခြိမ့်ညံ မျှ ဝန်းရံခလျှက် ကနဦးကသော်မှော် လျော်နရနီ သင်္ဂီရွှေသားအပြားအခဲမှည့်ရွဲရွဲတို့ကို လုံထဲသို့လောင်းကြသဖြင့် ဥုက္ခေါင်းမြတ်ရတနာ၏ မျက်နှာ တော်အပြင်တွင် ရွှေစင်ပကတိ အပြည့်အနက်ဖြစ်စေလျှက် ဆက်လက်ပုံထုတ်၍ သွန်းလုပ်ပြန်ရာ ကောဇာသက္ကရာဇ် -၁၂၅၈-ခု-နှောင်းတခူးလ္ဆန်း-၅ရက်တွင် လစန္ဒာသည် ရန်မြူလွှာကင်းသကဲ့သို့ သန့်ရှင်းကြည်လင်စွာ အောင်မြင်ပြီးစီးခြင်းသို့ရောက်ပြန်လေကုန်၏။ ယင်းသို့ ဉုဿုံလုံးစုံ ကုန်စင် အောင်မြင်ကြသဖြင့် ငါးဌာနသဏ္ဍာန်တော်တို့ကို လျှော်လျော်ရာ အင်္ဂါလှပ ကျနမှန်အောင် အထန် ထန်ဆက်စပ်ကြပါသော်လည်း ပန်းတဉ်းဆရာများစွာ အပေါင်းတို့သည် ကောင်းစွာမစွမ်းနိုင်ကြ ကုန်၏။ ထို့ကြောင့် ထွက်ပယ်မဆက်သွယ်ဘဲ မျက်ကွယ်ပြုကြလေကုန်၏။ ထိုသို့တဖန် လူသာမန်တို့ ကြံစည်ခြင်းငှာ ခဲယဉ်းစွာသော အင်္ဂါတော်ငါးရပ်ကို ဆက်စပ်ခြင်းကိစ္စမှာ ငါမှတပါး မည်သူအားမျှ တင်စားဘို့အနေ မမြင်ချေတကားဟု ယောကျ်ားတို့လုလ္လတို့ဖြင့် ဉုဿဟပြုပြီးလျှင် ယခင်အမည် ပါဒါယကာ ဦးရွှေထွေးသည် နှောင့်နှေးခြင်းမရှိဘဲ မိမိ၏ ဉာဏ်စွမ်းဖြင့် ထောက်လှမ်းတိုင်းထွာ၍ အင်္ဂါတော်ငါးပါးကို တသားတည်းပေါင်းစပ်ရာ အောက်ဓမ္မစဏ်မှသည် ရောင်လျှံတော်အထိ ဉာဏ် တော်ရှိ ၁၂တောင်ကို မိုးမှာဃတမန် ဝိသုကန်နတ်မင်းသည် ဖန်ဆင်း၍ ပြုသသကဲ့သို့ လူ့လောက တကြောဝယ် အံ့ဩ၍ မကုန်နိုင်အောင် ဖြစ်လေကုန်၏။ ယင်းသို့ ကောင်းမြတ်ပေါင်းစပ် ဆက်သွယ် တင့်တယ်ပြုပြင်၍ အောင်မြင်တော်မူခြင်းငှာ ကောဇာသက္ကရာဇ် -၁၂၅၉ခု ဝါခေါင်လဆန်း ၁၅ရက် တွင် ရဲမက်ဖိုလ်ပါ သေနင်္ဂါနှင့် ဒေဝါမာန်မင်း ရံခပင်းကို ပယ်ခွင်းဖြိုဖျက်သည်။ ဖိုလ်မဂ်၏ သ္ခင် အသွင်ရုပ် ဗတ္တိံသလက္ခဏာ အင်္ဂါပြည့်စုံနိတုံရွှေစင် ပလ္လင်ဘူမိ အပ္ပရာဇိတွင် တုမရှိသပ္ပါယ်၍ ထက်ဝက်တော်သဏ္ဍာန်ဖြင့် စံနေတော်မူလေကုန်သတည်း။ ယင်းသို့ဆိုတိုင်း သမိုင်းအလာဒါယကာ ဦးအောင်ချင်း၏ နှစ်လုံးသွင်းဆန္ဒမှာ မစ္ဆေယမဖတ် မငဲ့ကွက်မတွန့်တိုဘဲ ကြည်ညိုခြင်းပြင်းလက်ရာ ကား ကြေးသားပိဿာချိန် ၇ထောင်ကျော် ထုတ်ဖော်စေဟု စုစုတွက်ဆကုန်ကြသည့်ငွေသား ဒင်္ဂါးရေ ၂သောင်းကျော်နှင့် တောင်ကုန်းတော်မြင်ရသော အခန့်သင့်မြေကြင်းကို ငွေစာရင်းအမှတ်မထားဘဲ ရက်များလရှည် အတည်တည်စွန့်ကြဲလျှက် ရဲဝန့်သည့်ဝသန္န အနန္တစေတနာနှင့် မဟာစန္ဒာသီဟဘွဲ့ရ ထင်ရှား ဉဒ္ဒိဿရုပ်ပွားတော်ကို နောက်သားနောင်လာဝိလာ သူတော်စွာတို့သည် သာသနာငါးထောင် များမြောင်ရှည်လျှား ညွှတ်တွားပူဇော် ဖူးမျှော်ရစ်ကြစေရန် ရည်ညွှန်းပြဌာန်းလျှက် လှူဒါန်းခဲ့ပါကုန် သတည်း။ လှူဒါန်းကြည်ဖြူကုသိုလ်မူကား ကိုယ်တူထပ်မျှ ပေးဝေငှ၏ ပုညစုစု ဤကောင်းမှုတို့ နတ်လူသာဓုခေါ်စေသော်….