ဘုရားအမည်	ရွှေပလ္လင်မှော်စေတီတော်မြတ်ကြီး
တိုင်းဒေသကြီး/ပြည်နယ်	ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး
Website Address	ဘုရားသမိုင်းများကြည့်ရန်
တည်နေရာ	ကမ်းနားလမ်း၊ နဝင်းရပ်ကွက်၊ ပြည်မြို့
သမိုင်းကြောင်းရာ
(ရည်ညွှန်းစာ : ရွှေပလ္လင်မှော်စေတီတော် ဂေါပကအဖွဲ့မှ ပေးပို့ထားသော အတ္ထုပ္ပတ္တိသမိုင်းစာအုပ်မှ ကူးယူဖော်ပြထားပါသည်။) ရွှေပလ္လင်မှော်စေတီတော်မြတ်သည် ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ်ဘုရား သက်တော်ထင်ရှားရှိစဉ်က ကိုးကွယ်ခဲ့သည့် လေးဆူဓါတ်ပျော်ရွှေဆံတော်ဖြစ်စဉ်တော်နှင့် ဆက်စပ်လျှက်ရှိပါသည်။ ဗုဒ္ဓရှင်တော်ဘုရားပရိနိဗ္ဗာန်စံဝင်ပြီးနောက် ဘုရားရှင်၏ ဗျာဒိတ်တော်နှင့်အညီ သာသနာနှစ်(၁၀၁)ခု ၊တန်ခူးလဆန်း(၁)ရက်၊တနင်္ဂနွေနေ့၊ဘီစီ(၄၄၃)ခုနှစ်တွင် “ဒွတ္တပေါင်”သည် သရေခေတ္တရာပြည်ကြီးကို တည်ထောင်တော်မူခဲ့သည်။ ဒွတ္တပေါင်မင်းကြီး၏ အလယ်နန်းမတော် ဗိဿနိုးမိဖုရားကြီးက ပထမဒါယိကာမအဖြစ် ရွှေပုလ္လင်မျှော်(သို့) ရွှေပုလ္လင်မှော် စေတီတော်မြတ်ကို သာသနာတော်နှစ် (၁၂၇)ခုနှစ်၊ တပေါင်းလတွင်တည်ထားခဲ့ပါသဖြင့် စေတီတော်မြတ်သည် သရေခေတ္တရာ ပျူခေတ် ရှေးဟောင်းသမိုင်းဝင် စေတီတော်တစ်ဆူဖြစ်ပြီး ယနေ့ပြည်မြို့နဝင်းရပ် ကမ်းနားလမ်းနှင့် ရွှေပလ္လင်မျှော်လမ်းထိပ် ဧရာဝတီမြစ်ကမ်းနဖူးပေါ်တွင် တည်ထားခဲ့သည့် “ ရွှေပလ္လင်မှော်”စေတီကို ဖူးမြှော်နို်ငပါသည်။ အဇ္ဇိက၊ ဘလ္လိကကုန်သည်ညီနောင်၊ ဧရာပတ္ထနဂါမင်း၊ သမ္ဘုလ၊ ‌ဝေသာမိတ္တ၊ က္ကဒ္ဓိမန္တ၊ ဝေဠုကန္တ စသော အဆွေခင်ပွန်း(၇)ဦးတို့နှင့် သိကြားမင်း၊ မာတလိ၊ ဝိသကြုံ၊ စူဠရထ၊ မဟာရထ၊ စတုမဟာရာဇ် နတ်မင်း လေးပါးတို့သည် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားသခင် ကိုယ်တော်တိုင် စေတီတည်ရန် ညွှန်ပြတော်မူသည့် သုဒဿန တောင်တော်ထိပ်နေရာတွင် စေတီတည်ရန် ဗျာဒိတ်တော် စကားမိန့် မှာချက်ကို ဦးထိပ်ပန်ဆင်၍ တိုင်ပင်ညီညွှတ်ကြပြီးလျှင် နတ်၊ နဂါး၊ ဘီလူး၊ ဗြဟ္မာ၊ အသုရာ၊ ဂန္ဓဗ္ဗ၊ သင်္ဘောသားတစ်ထောင်နှင့် ဒေသခံပြည်သူတို့ ဝန်းရံပူဇော်ကာ၊ နတ်အပေါင်းတို့အားလည်း နတ်တို့၌ဖြစ်သော ထီး၊ တံခွန်၊ ပန်းနံသာ အမွှေးအကြိုင်တို့ဖြင့်လည်းကောင်း၊ နတ်ဂီတမှူး ပဥ္စသီခနတ်သားသည် ဗေလုဝပဏ်နတ်စောင်းသံဖြင့် ဂီတဥ္စလီအလီလီတို့ ကျူးသီ၍ လည်းကောင်း ဆံတော်မြတ်ကိုခြံရံကာ သီကြားမင်းဦးဆောင်လမ်းညွှန်မှုဖြင့် ဆံတော်(၄)ဆူ၊ မွှေတော်(၈)ဆူတို့ကို သုဒဿနတောင်တော်မြတ်သို့ ထူးကဲအံ့ဘွယ် ပင့်ဆောင်ခဲ့ကြပေသည်။ ယင်းသို့ ပင့်ဆောင်ရာတွင် အဇိ္ဇက ဦးခေါင်းထိပ်ထက်ရှိ ရွှေပန်းတောင်းတွင် ဆံတော်(၂)ဆူနှင့် ညီတော်ဘလ္လိက ဦးခေါင်းထပ်ထက်ရှိ ရွှေပန်းတောင်းတွင် ဆံတော်(၂)ဆူစီ ကိန်းဝပ်ပင့်ဆောင်လာသလို၊ မွေတော်(၈)ဆူကိုလည်း လူတို့အသွင်ဖြင့် ဘီလူးမင်း၊ နဂါးမင်း၊ အဆွေခင်ပွန်းငါးဦးတို့က ငွေပန်းတောင်းများဖြင့် အသီးသီးဦးထိပ်တွင် ရွက်၍ အစဉ်အလိုက် ဧရာဝတီမြတ်ကမ်းတလျှောက်မှ ပင့်ဆောင်လာကြသည်။ မဟာသက္ကရာဇ် (၁၀၃)ခုနှစ်၊ တန်ပေါင်းလဆန်း(၁၀)ရက်နေ့တွင် သီကြားမင်း ဦးဆောင်လမ်းညွှန်ပြ၍ ဆံတော်ဓါတ်မြတ်ကို စတင်ပင့်ဆောင်ရာ၌ ဝါးပဒေသာပင်ပေါက်ရာ၊ ယခုကုန်းရွာလင်း(သို့) ကုန်းသလင်းနှင့်မြရွားအကြားမှသည် သုဒဿန တောင်ထိပ်သို့အရောက် ခရီးလမ်းတစ်လျှောက်တွင် ဒေသခံပြည်သူတို့ ဖူးမြှော်ကြည်ညိုနိုင်ကြစေရန် “ ဆံတော်ကြိုဆိုရေးစခန်း” လေးခုတွင် ခေတ္တရပ်နား အပူဇော်ခံခဲ့ပေသည်။ ထိုစဉ်က ဆံတော်မြတ်ကြိုဆိုခဲ့သည့် ကြိုဆိုရေး စခန်းလေးခုတွင် စေတည်များ တည်ထားကိုးကွယ်ထားသည်ကို ယနေ့တိုင် အထင်ရှားဖူး မြှောင်နိုင်ပါသည်။ ဒေသခံပြည်သူများသည် ဆံတော်ပင့်ဆောင်ရာ ခရီးလမ်းတစ်လျှောက်တွင် ဧရာဝတီမြစ်အတွင်းမှလည်းကောင်း ကမ်းစပ်တစ်လျှောက်မှလည်းကောင်း၊ လှူဖွယ်ပစ္စည်း အမွှေးပန်းနံသာ၊ တံခွန်ကုက္ကား မလေးပွား၊ ထီး စသည်တို့ဖြင့် ဆီးကြိုပူဇော်ကန်တော့ကျသလို ပြည်သူတို့၏ မေတ္တာရပ်ခံချက်ဖြင့် ခေတ္တရပ်နား အပူဇော်ခံခဲ့သည်။ ပထမကြိုဆိုရေးစခန်း = နဝင်းချောင်းမြောက်ဘက်ရှိ ဖိုးခေါင်ရွာ မြောက်ဘက်ရွာထိပ်တွင် ခေတ္တရပ်နားအပူဇော်ခံခဲ့သည်။ နောင်တွင် ဆံတော်ခေတ္တကိန်းဝပ်ရာ ယင်းနေရာ၌ “ရွှေဆံတော်စေတီ” ဟူ၍ တည်ထားခဲ့သည်။ ခေတ်အဆက်ဆက်လက်ရာများဖြင့် ယနေ့တိုင်ဖူးမြှော်နိုင်ပါသည်။ ဒုတိယကြိုဆိုရေးစခန်း = ယခုရွှေပလ္လင်မှော်ဘုရားဝန်းနေရာပင်ဖြစ်ပါသည်။ ဆံတော်၊ မွှေတော် များကို အသစ်ပြုပြင်ထားသော ပလ္လင်များပေါ်တွင် ကိန်းဝပ်စပ္ပယ်စေပြီး ကြည်ညိုပူဇော်ခဲ့ကြသည်။ နောင်တွင် ဆံတော်ခေတ္တ ကိန်းဝပ်ရာပလ္လင်တော်ကို ဌာပနာပြု၍ စေတီတည်ထားခဲ့သည်။ ဘွဲ့တော်မှာ ထိုစဉ်က “ရွှေပလ္လင်မျှော်” ဟုတွင်သည်။ ခေတ်အဆက်ဆက် အမွမ်းအမံလက်ရာများဖြင့် ယနေ့တိုင်ဖူးတွေ့နိုင်ပါသည်။ တတိယကြိုဆိုရေးစခန်း = ယခုကျောင်းကြီးရပ်ကွက်၊ ရွှေကျောင်းကြီးဘုရားဝန်းရှိ ကုန်းမြင့် နေရာတွင်ဖြစ်သည်။ နောင်တွင် ဆံတော်ရှင်ခေတ္တကိန်းဝပ်ရာနေရာ၌ စေတီတည်ထားခဲ့သည်။ ဘွဲ့တော်မှာ “ရွှေကျောင်းကြီး” ဖြစ်သည်။ ခေတ်အဆက်ဆက်အမွမ်းအမံလက်ရာများဖြင့် ယနေ့တိုင် ဖူးတွေ့နိုင်ပါသည်။ စတုတ္ထကြိုဆိုရေးစခန်း = ဆံတော်ရပ်ကွက်၊ အနောက်စောင်းတန်းလမ်းတွင် ဖြစ်ပါသည်။ နောင်အခါတွင် ဆံတော်ရှင်ခေတ္တကိန်းဝပ်ရာ နေရာ၌ စေတီတည်ထားခဲ့ပါသည်။ “ဆံတော်ကြိုစေတီ” ဟု ဘွဲ့တော်တွင်ပါသည်။ ခေတ်အဆက်ဆက်အမွမ်းအမံလက်ရာများဖြင့် ဖူးတွေ့နိုင်ပါသည်။ ဗုဒ္ဒသာသနာတော်ပွင့်ဦးကာလ၊ ဗုဒ္ဓသာသနာ့ သမိုင်း မှတ်တိုင်များအဖြစ် ဆံတော်ရှင်ကြိုဆိုခဲ့သည့် စခန်း(၄)ခုတွင် စေတီတော်များ တည်ထားခဲ့သည်။ ယနေ့တိုင်အထင်အရှားဖူးတွေ့နိုင်ကြပါသည်။ မဟာသက္ကရာဇ် (၁၀၃)ခုနှစ်၊ တန်ပေါင်းလဆန်း(၁၀)ရက်နေ့ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုးရားရှင်၏ ဆံတော်(၄)ဆူ ခေတ္တ စပ္ပယ်ရန် ပလ္လင်(၂)ခုနှင့် မွေတော်(၈)ဆူ ခေတ္တစပ္ပယ်ရန် ငွေပန်းတောင်း(၁)ခုတို့ကို အသင့်ပြုပြင်ထားပြီး လှူဘွယ်ပစ္စည်း၊အမွေးနံ့သာ၊ ပန်း၊ ဆီမီး၊တံခွန်ကုက္ကား၊ မလေးပွား၊ ထီး စသည့်တို့ဖြင့် လည်းကောင်း၊ ဒေသထွက်သီးနှံလှူဘွယ်တို့ဖြင့်လည်းကောင်း၊ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ် ဘုရား၏ဆံတော်၊မွေတော်များပင့်ဆောင်လာမည့် မြောက်အရပ်ဆီသို့ ပြည်သူများမျှော်လင့်ကြို ဆိုစောင့်ဆိုင်းနေကြပေသည်။ ဤသို့ ပြည်သူများ မျှော်လင့်စောင့်စောင်းကြိုဆိုနေစဉ် သိကြားမင်း ဦးဆောင်မှုဖြင့် ပင့်ဆောင်လာသည့် ဗုဒ္ဓရှင်တော်မြတ်ဘုရား၏ ဆံတော်၊ မွေတော်များသည် ဆံတော်ကြိုဆိုရေး “ ရွှေပလ္လင်မျှော်” စခန်း(သို့) ဒုတိယကြိုဆိုရေးစခန်းသို့ ကြွရောက်လာရာ၊ ဒေသခံပြည်သူများက သောင်းသောင်းဖျဖျ ကြိုဆိုပူဇော် ဖူးမြှောက်ကြသည်။ ဒုတိယကြိုဆိုရေး စခန်း တွင် ကြိုဆိုရာ၌ နောင်တော်အဇ္ဇိက ဦးခေါင်းထိပ်တွင် ရွှေပန်းတော်ငးဖြင့်ရွက်၍ ပင့်ဆောင်လာသည့် ဆံတော်(၂)ဆူနှင့် ညီတော်ဘလ္လိက၏ ဦးခေါင်းထိပ်တွင် ရွှေပန်းတောင်းဖြင့်ရွက်၍ ပင့်ဆောင်လာသည့် ဆံတော်(၂)ဆူစီတို့ကို အသင့် စီမံပြုလုပ်ထားသည့် ရွှေရောင်အဆင်းရှိ ကျော်ကပလ္လင်တော်(၂)ခု ပေါ်တွင် ကိန်းဝပ်တော်မူစေပြီး၊ မွေတော်(၈)ဆူကို ငွေပန်းတော်းတွင် ကိန်းဝပ်အပူဇော်ခံခဲ့ကြပေသည်။ ဤကားသာသနာတော်ဦးက ဆံတော်ကြိုဆိုရေး၊ ဒုတိယစခန်းသို့ ပင့်ဆောင်ကြိုရောက်ပုံ ဖြစ်စဉ်တော်နှင့် ရွှေပလ္လင်မျှော် (သို့) ရွှေပလ္လင်မှော် စေတီတော်မြတ်ကြီး တည်ထားကိုးကွယ်ရန် ဖြစ်ပေါ်လာသည့် ဖြစ်စဉ်တော်သမိုင်းအစပေတည်း။ ရွှေပလ္လင်မှော်စေတီတော်၏ ဧရိယာ အကျယ်အဝန်းမှာ(၀.၆၉၆)ဧက ရှိပါသည်။ ကွင်းအမှတ်(၉၆-ဈေးကွက်)၊ ဦးပိုင်အမှတ်(၂/၁၉၉၇-၉၈) ဖြစ်ပါသည်။ စေတီ၏ ဉာဏ်အဖြင့်မှာ (၃၆)တောင်ရှိပြီး လုံးပတ်တော်မှာ အတောင်(၃၀)ဖြစ်ပါသည်။ နဝင်းနယ်မြေ ရွှေကူနယ်မြေနှင့် ကျောင်း/အိုးနယ်မြေတို့၏ နယ်နိမိတ်အစပ်၊ ဧရာဝတီ မြစ်ကမ်းနဖူးတွင် တည်းရှိပါသည်။ ၁၉၉၇ခုနှစ် ဇူလိုင်လ(၁၃)ရက် ၊ ၁၃၅၉ခု၊ ဝါဆိုလဆန်း(၉)ရက်နေ့နံနက်တွင် ဘုံကိုးဆင့်ထီးတော်အသစ်ကို အထွဋ်တင်လှူခဲ့ပါသည်။ ထို့ကြောင့်၊ ပြည်မြို့ “ ရွှေပလ္လင်မှော်” စေတီတော်ဂေါပကအဖွဲ့၏ အစည်းအဝေးပွဲ၌ ရွှေဘုန်းပွင့်စာကြည့်ပိဋကတ်တိုက်နှင့် ယဉ်ကျေးမှုပြတိုက် အသင်းအမှုဆောင်(အငြိမ်းစား) အထက်တန်းပြဆရာ ဦးကျော်ဒင်ဟန်နှင့် ပူးပေါင်း၍ ရွှေပလ္လင်မှော် စေတီတော် ဘုရားသမိုင်းကြောင်းများ အတ္ထုပ္ပတ္တိသမိုင်းစာအုပ်မှ ကူးယူဖော်ပြထားပါသည်။